İsrail-Filistin sorunu: Şiddet ‘benzeri görülmemiş’ bir seviyeye nasıl tırmandı?

Görüşmede güvene dayalı adımların desteklenmesi ve “adil ve kalıcı bir barış için çalışılması” kararlaştırıldı.

Müzakereler devam ederken, işgal altındaki Batı Şeria’da Nablus yakınlarındaki Hawara köyünde iki İsrailli yerleşimci başka bir Filistinli tarafından öldürüldü. İsrail, öldürülenlerden birinin asker olduğunu doğruladı.

İsrail ordusu, saldırganın izini sürdüğünü ve Batı Şeria’ya iki tabur asker daha konuşlandırdığını duyurdu.

Saatler sonra çok sayıda İsrailli yerleşimci aynı köye girerek taş atmaya, ağaçları ve arabaları yakmaya başladı.

Filistin Kızılayı, yüzlerce kişinin yaralandığını bildirdi.

Filistin kaynaklarına göre en az 15 ev ve çok sayıda araba yandı. Birçok aile evlerinden tahliye edilmek zorunda kaldı.

Öte yandan Filistinli sağlık yetkilileri, İsrailli yerleşimciler ve askerlerin Batı Şeria yakınlarındaki Za’tara’da girdikleri bir köyde bir Filistinliyi öldürdüğünü duyurdu.

Nablus yakınlarındaki ölümler, İsrail güçlerinin Nablus kentine baskın düzenleyerek 11 Filistinliyi öldürmesinden birkaç gün sonra geldi.

Ocak ayının sonlarında İsrail, Cenin mülteci kampına 10 kişinin ölümüne yol açan bir baskın düzenledi.

Baskınlar, İsrail’in 2005’ten bu yana Filistin’e yönelik en ölümcül saldırıları olarak kaydedildi.

İsrail ordusu, her iki olaydaki amacın “silahlı saldırılar düzenleyen ve yerleşimcilere veya askerlere karşı yeni saldırılar planlayan kişileri tutuklamak” olduğunu söyledi.

Geçen ay, işgal altındaki Doğu Kudüs’teki bir Yahudi yerleşim yerindeki bir sinagogun önünde açılan ateş sonucu altı İsrailli ve bir Ukrayna vatandaşı hayatını kaybetmişti. Bu, 2008’den beri tüm silahlı saldırıların en ölümcülüydü.

İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün İsrail ve Filistin Direktörü Omar Shakir, BBC’ye durumun iç karartıcı olduğunu söyledi:

“Birçok yönden benzeri görülmemiş düzeyde şiddet ve baskı görüyoruz ve bu, İsrail ve Filistin’in durumu hakkında çok şey anlatıyor.

“Bu yıl şimdiye kadar altmıştan fazla Filistinlinin öldürüldüğünü gördük, bu da geçen yıl Batı Şeria’daki Filistinli ölümlerinin rekor seviyesinin aşılacağını gösteriyor.

“İsrailli sivillerin Filistinliler tarafından öldürüldüğünü gördük ve dün gece yerleşimcilerin bir başka şiddetli saldırısına tanık olduk.

“On yıllardır tırmanan ve gerçekten kötü, korkunç hale gelen günlük yapısal şiddetten bahsediyoruz.

Bu, sadece temellere bakarak düzeltilmesi gereken korkunç bir durum. Temel sorun, İsrail’in Filistin üzerindeki apartheid rejimidir.

İsrail, Filistin Yönetimi ve diğer taraflar arasında Pazar günü Kızıldeniz tatil beldesi Akabe’de ölümcül şiddetin tırmanmasının ardından bir zirve düzenlendi.

İsrail ve Filistin güvenlik şeflerini yıllardır ilk kez bir araya getiren toplantıya ABD Başkanı Joe Biden’ın Ortadoğu başdanışmanı Brett McGurk da katıldı.

Zirve bildirisinin ilk maddesinde: “İki taraf [Filistin ve İsrail]daha önce imzalamış oldukları herhangi bir anlaşmaya bağlılıkları; Adil ve kalıcı bir barış için çalışacaklarını söylediler.

Gerginlikleri azaltmak ve sahada daha fazla şiddeti önlemek için çaba gösterilmesi gerektiğini yinelediler.”

Açıklamada ayrıca, her iki tarafın da on yıllardır süren çatışmada “adil ve kalıcı bir barış” için anlaşmaya varma çabalarını yeniden alevlendireceği belirtildi ve İsrail, Batı Şeria’daki yerleşim inşaatlarını önümüzdeki dört ay boyunca durdurma sözü verdi.

Taraflar, önümüzdeki ay Mısır’ın Şarm El-Şeyh kentinde yeni müzakereler yapılması konusunda da anlaştılar.

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, her iki tarafın taahhütlerini “memnuniyetle karşıladığını” söyledi ve “hem İsrailliler hem de Filistinliler için istikrarlı ve müreffeh bir gelecek inşa etmek” için önümüzdeki aylarda daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu ekledi.

Ancak iktidar koalisyonundaki Benjamin Netanyahu’nun aşırı sağcı grubunun lideri İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, “Yerleşimlerin inşası ve yeniden inşasında bir gün bile duraksama olmayacak” dedi.

Smotrich, İsrail Savunma Kuvvetleri’nin (IDF) “teröre karşı mücadelede sınırsız olarak hareket etmeye devam edeceğini” de sözlerine ekledi.

Gazze Şeridi’ni kontrol eden Hamas, Filistin Yönetimi’nin (PA) “anlamsız” olarak nitelendirdiği müzakerelere katılımını kınadı.

İki hafta önce İsrail, Filistin yerleşim yerlerinde dokuz izinsiz karakolu yasallaştırdığını ve mevcut yerleşim yerlerinde yaklaşık 10.000 yeni konut inşa edilmesini onayladığını duyurdu.

Ardından ABD, İsrailli ve Filistinli yetkililerle kapalı kapılar ardında görüşmeler yaptı.

Görüşmelerin ardından İsrail geçen hafta işgal altındaki Batı Şeria’da yeni yerleşim birimleri inşa etmeyi “önümüzdeki aylarda” durduracağını duyurdu.

Ancak planların iptal olması beklenmiyor.

Önümüzdeki aylarda şiddetin artacağına dair genel bir endişe var.

Mart ayının sonunda başlayan Ramazan ayı, Nisan ayında Yahudilerin Fısıh bayramına denk gelir. Bu, tartışmalı kutsal mekanlarda, özellikle Doğu Kudüs’teki çatışma potansiyelini artırabilir.